Dekabrın 3-4-də Bakıda ilk dəfə “Go Net Zero Energy – Xəzər və Mərkəzi Asiya” sammiti keçiriləcək. Bu barədə “Globuc” şirkəti məlumat yayıb.
Qurumdan bildiriblər ki, “Regionun təmiz enerji inkişafı potensialının açılması” mövzusuna həsr olunacaq sammit dayanıqlı energetika və enerji keçidi sahəsində aparıcı oyunçular üçün dialoq platforması rolunu oynayacaq. Bununla yanaşı, toplantıda təmiz enerji sahəsində tənzimləmə və infrastrukturun inkişafı, investisiyaların cəlb edilməsi, bərpa olunan enerji mənbələrinin enerji sistemlərinə inteqrasiyası, enerji keçidi üçün innovativ texnologiyaların tətbiqi, “yaşıl hidrogen” istehsalının perspektivləri ilə bağlı da geniş müzakirələr aparılacaq.
Məlum olduğu kimi, Azərbaycan 2027-ci ilə qədər enerji sektorunun üçdə birini “yaşıl” etməyi hədəfləyir. Özbəkistan və Qazaxıstan da bu sahədə qanunvericilik təşəbbüslərini irəli sürür, elektrik şəbəkələrini modernləşdirirlər. Bu baxımdan, sammitdə xüsusilə tənzimləyici islahatlara, vergi stimullarına və sərhədlərarası infrastrukturun inkişafına diqqət yetiriləcəyi gözlənilir.
Sammitdə təqdim olunacaq praktiki nümunələr sırasında Azərbaycanda “Qaradağ” Günəş Elektrik Stansiyasının istifadəyə verilməsi, Xəzərdə dəniz külək parklarının qurulması layihələri yer alır. Bərpa olunan enerji mənbələrinin enerji sistemlərinə sürətlə inteqrasiyası fonunda enerji saxlama texnologiyaları, rəqəmsal həllər və hibrid modellər enerji balansının qorunmasında əsas müzakirə mövzularından olacaq.
Bakı sammitində “yaşıl hidrogen” mövzusuna da xüsusi diqqət yetiriləcəyi gözlənilir. Bu da səbəbsiz deyil. Çünki “yaşıl hidrogen” sahəsi region üçün strateji əhəmiyyət daşımasına baxmayaraq, müəyyən çətinliklərlə üzləşir. Həmin çətinliklər isə su ehtiyatlarının məhdudluğu ilə yanaşı, bu sahədə duzsuzlaşdırma texnologiyalarına böyük ehtiyac var. Eyni zamanda, “yaşıl hidrogen” istehsalına nail olmaq üçün yüksək istehsal xərcləri və iri infrastruktur tələb olunur. Forumda, həmçinin bu sahənin ixrac potensialı və Avropa İttifaqının marağı ayrıca müzakirə ediləcək.
Yeri gəlmişkən, ölkəmizdə “yaşıl hidrogen” istehsalı üçün potensial olduqca yüksək qiymətləndirilir. Təsadüfi deyil ki, son illər dünyanını prioritet elan etdiyi “yaşıl keçid” hərəkatının ön sıralarında qərarlaşan Azərbaycanda hidrogen istehsalı və ixracının əhəmiyyəti ilə bağlı geniş təhlillər aparılıb. Xəzər dənizindən, Azərbaycandan Avropaya Qara dənizin dibi ilə keçməkdə olan ixrac marşrutu daxilində də hidrogen komponentinin olacağı barədə araşdırmalar da yüksək dəyərləndirilib. Ümumiyyətlə, ölkəmizdə hidrogenin istehsalı və ixracı ilə bağlı konkret hədəflər nəzərdə tutulub və yaxın perspektivdə layihələrin icrası istiqamətində fəaliyyətə başlanılacağı proqnozlaşdırılıb.
Ötən ilin noyabrında Bakıda keçirilən COP29 konfransında Azərbaycanın təqdim etdiyi Hidrogen üzrə Milli Strateji Baxış sənədi çox böyük maraq doğurdu və ölkəmizin “yaşıl hidrogen” istehsalı ilə bağlı strateji baxışını ortaya qoydu, bu istiqamətdə hədəflərini dünyaya nümayiş etdirdi.
Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankının tədqiqatlarında da Azərbaycan ekoloji cəhətdən təmiz hidrogen istehsalının məqsədəuyğun olduğu ölkə kimi təsdiqlənib. Bununla yanaşı, adıçəkilən bankın dəstəyi ilə Niderlandın tanınmış “Advision” şirkəti respublikamızın hidrogen potensialının qiymətləndirilməsi ilə bağlı təhlilini də uğurla gerçəkləşdirib. Qurumun hesabatında ölkəmizin bu sahədəki potensial imkanları ilə bağlı müsbət məqamlar yer alıb.
Energetika Nazirliyi yanında Bərpa Olunan Enerji Mənbələri Dövlət Agentliyinin direktor müavini Rəna Hümbətova bir qədər əvvəl qeyd edib ki, Azərbaycanın 500 min ton “yaşıl hidrogen” istehsalı üçün 9 giqavat əlavə bərpa olunan enerji gücünə ehtiyacı var. Onun sözlərinə görə, bu həcm həm daxili tələbatın ödənilməsi, həm də ixrac məqsədləri üçün nəzərdə tutulub.
Xatırladaq ki, yaxın illərdə Sumqayıtda “yaşıl hidrogen” istehsalının başlanması planlaşdırılır. Ümumilikdə isə, milli planlara əsasən, 2027-ci ilə qədər Azərbaycanda ümumi gücü 2 qiqavat olan 8 sənaye günəş və külək elektrik stansiyası inşa ediləcək. Layihələrin maliyyələşdirilməsi üçün 2,7 milyard ABŞ dolları həcmində yerli və xarici investisiya cəlb olunacaq. Bu stansiyalar hər il 5,3 milyard kilovat-saat “yaşıl enerji” istehsal etməyə imkan verəcək. Bununla da, bərpa olunan enerji mənbələrinin payı enerji sistemində 32,6 faizə çatacaq, 1,2 milyard kubmetr qaz qənaət olunacaq və istixana qazı emissiyaları 2,5 milyon ton azaldılacaq. Azərbaycanın 2030-cu ilə qədər məqsədi isə bərpa olunan enerji mənbələri üzrə quraşdırılmış gücü 6 qiqavata çatdırmaqdır. Bunun isə 4 qiqavatının ixraca yönəldilməsi planlaşdırılır.
