25 sentyabr 2025-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev BMT Baş Assambleyasının 80-ci sessiyasında çıxış edərək, həm ölkəmizin müstəqillik tarixində, həm də beynəlxalq münasibətlər sistemində mühüm əhəmiyyət daşıyan məsələlərə toxundu. Dövlət başçısının nitqi təkcə Azərbaycan-Ermənistan münasibətləri deyil, bütövlükdə beynəlxalq hüquq, regional sabitlik və qlobal əməkdaşlıq baxımından strateji əhəmiyyət kəsb edir.

Ermənistanın etnik təmizləmə siyasəti və işğal siyasətinə son

Prezident İlham Əliyev çıxışında Azərbaycan xalqının 30 ilə yaxın bir dövrdə üzləşdiyi ağır nəticələri diqqətə çatdırdı. Ermənistanın həyata keçirdiyi etnik təmizləmə siyasəti nəticəsində bir milyon azərbaycanlı öz doğma yurd-yuvasından didərgin salındı. BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1993-cü ildə qəbul etdiyi dörd qətnamə Ermənistanın işğalçı qüvvələrinin Azərbaycan ərazilərindən qeyd-şərtsiz çıxarılmasını tələb etsə də, bu sənədlər uzun illər ərzində icra olunmadı.

Bu fakt beynəlxalq hüququn təmin edilməsində ikili standartların hökm sürdüyünü bir daha nümayiş etdirdi. Lakin Azərbaycan xalqı və dövləti bütün çətinliklərə baxmayaraq, öz ərazi bütövlüyünü beynəlxalq hüquqa uyğun şəkildə bərpa edə bildi.

ATƏT-in Minsk qrupu və ədalətsiz status-kvo

1992-ci ildə münaqişənin həlli üçün təsis edilmiş ATƏT-in Minsk qrupu illərlə səmərəsiz fəaliyyət göstərdi. Prezident İlham Əliyevin sözlərinə görə, həmsədrlər beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərini təmin etmək əvəzinə, münaqişənin dondurulmasına və status-kvonun qorunub saxlanmasına çalışırdılar.

Nəticədə Azərbaycan 2020-ci ildə BMT Nizamnaməsinin 51-ci maddəsinə əsaslanaraq, özünümüdafiə hüququndan istifadə etdi. 44 günlük Vətən müharibəsi beynəlxalq hüquqa tam uyğun şəkildə aparıldı və Azərbaycanın ərazi bütövlüyü təmin edildi. Ermənistanın müharibə zamanı mülki əhaliyə qarşı həyata keçirdiyi raket hücumları, kasetli silahlardan istifadəsi isə hərbi cinayət kimi beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətinə çatdırıldı.

Ermənistanın kapitulyasiyası və yeni mərhələ

Prezident İlham Əliyev vurğuladı ki, 2020-ci il noyabrın 10-da Ermənistan kapitulyasiya aktına imza ataraq Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpa etdi. Bununla da regionda yeni bir mərhələ başladı. Azərbaycan qalib tərəf kimi Ermənistanla münasibətlərin normallaşması üçün sülh təşəbbüsləri irəli sürdü və beynəlxalq hüquqa əsaslanan beş təməl prinsip əsasında sülh müqaviləsi üzərində danışıqlar başladı.

2025-ci ilin yayında ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə aparılan dialoqlar müsbət nəticə verdi və Vaşinqton Sammitində Azərbaycan ilə Ermənistan arasında sülh müqaviləsi mətninin paraflanması təmin olundu. Bu hadisə yalnız regional deyil, həm də beynəlxalq miqyasda əhəmiyyətli tarixi dönüş nöqtəsi hesab edilir.

İkili standartlara qarşı çıxış

Prezident İlham Əliyev nitqində beynəlxalq hüququn üstünlüyünün təmin edilməsinin vacibliyini vurğuladı. Ermənistanın işğalı dövründə beynəlxalq təşkilatların susqunluğu, qətnamələrin icra edilməməsi ikili standartların bariz nümunəsi idi. Lakin Azərbaycanın qətiyyəti, müstəqil siyasəti və güclü ordusu sayəsində ədalət bərpa olundu.

Bu, həm də beynəlxalq hüququn gec-tez üstünlük təşkil etdiyini sübut etdi. Azərbaycanın əldə etdiyi qələbə yalnız milli səviyyədə deyil, beynəlxalq miqyasda da ədalətin təntənəsi kimi qiymətləndirilir.

Qlobal mesaj: Sülh və əməkdaşlıq

Prezident İlham Əliyev çıxışının sonunda beynəlxalq ictimaiyyətə mühüm mesaj verdi: Azərbaycanın baxışı aydındır – sülh və inkişaf yalnız beynəlxalq hüquqa hörmət, dövlətlərin daxili işlərinə qarışmama, qarşılıqlı etimad və əməkdaşlıq prinsipləri əsasında mümkündür.

Azərbaycanın təcrübəsi göstərdi ki, güc və ədalət bir araya gəldikdə, uzun illərin ədalətsizliyinə son qoymaq mümkündür. Prezidentin nitqi, həmçinin, beynəlxalq sistemin gələcək inkişafında ikili standartların aradan qaldırılması və qanunun aliliyinin təmin olunması üçün çağırış kimi qəbul olundu.

Beləliklə, Prezident İlham Əliyevin BMT Baş Assambleyasındakı çıxışı yalnız Azərbaycan üçün deyil, bütün beynəlxalq ictimaiyyət üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu nitqdə həm Azərbaycanın haqq mübarizəsi, həm də beynəlxalq hüququn üstünlüyü qlobal auditoriyaya çatdırıldı. Azərbaycanın ədalət uğrunda mübarizəsi sübut etdi ki, dövlətlərin suverenliyi və ərazi bütövlüyü prinsipi universaldır və gec-tez təmin olunmalıdır.

Azər Süleymanov,
Yeni Azərbaycan Partiyası Nəsimi rayon təşkilatının sədri