Azərbaycan xalqının müasir tarixində Qarabağ Zəfəri milli iradənin, siyasi qətiyyətin və dövlətçilik ənənələrinin təntənəsi kimi xüsusi yer tutur. Bu Zəfər yalnız hərbi meydanda əldə olunmuş uğur deyil, eyni zamanda uzun illər formalaşdırılan milli həmrəyliyin və strateji dövlət siyasətinin məntiqi nəticəsidir. Qarabağ Zəfəri diasporun da tarixində yeni bir mərhələ açmış, onun üzərinə mühüm və məsuliyyətli tarixi missiya qoymuşdur.

Uzun illər ərzində Ermənistan–Azərbaycan münaqişəsi beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən təhrif olunmuş məlumatlar fonunda təqdim edilmiş, Azərbaycan həqiqətləri lazımi səviyyədə eşidilməmişdir. Bu vəziyyətin dəyişdirilməsi diasporun qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri idi. Lakin 2001-ci ilə qədər Azərbaycan diasporu bu missiyanı sistemli şəkildə yerinə yetirmək üçün kifayət qədər təşkilatlanmış deyildi. Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayı bu boşluğu aradan qaldıraraq diaspor fəaliyyətinə ideoloji və siyasi məzmun qazandırdı.

Ulu Öndər Heydər Əliyev çıxışlarında dəfələrlə vurğulayırdı ki, diaspor təşkilatları Azərbaycan dövlətinin maraqlarını yaşadıqları ölkələrdə ardıcıl və prinsipial şəkildə müdafiə etməlidirlər. Bu çağırış Qarabağ həqiqətlərinin beynəlxalq aləmdə tanıdılması istiqamətində fəaliyyət üçün ideoloji əsas yaratdı. Məhz bu mərhələdən etibarən diaspor yalnız mədəni irsi qoruyan struktur deyil, siyasi mövqe ifadə edən güc mərkəzinə çevrilməyə başladı.

Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə bu proses yeni keyfiyyət mərhələsinə yüksəldi. Xüsusilə Vətən müharibəsi dövründə diaspor təşkilatlarının fəaliyyəti Azərbaycan dövlətinin apardığı ədalətli mübarizənin beynəlxalq informasiya müstəvisində dəstəklənməsində mühüm rol oynadı. Diaspor nümayəndələri yaşadıqları ölkələrdə kütləvi informasiya vasitələrində, sosial platformalarda və ictimai tədbirlərdə Azərbaycanın haqlı mövqeyini müdafiə etdilər.

Qarabağ Zəfəri diasporun fəaliyyətində keyfiyyət dəyişikliyi yaratdı. Əgər əvvəllər əsas məqsəd işğal faktını beynəlxalq ictimaiyyətə çatdırmaq idisə, Zəfərdən sonra yeni bir missiya formalaşdı: qalib dövlətin reallıqlarını dünyaya qəbul etdirmək. Bu, daha mürəkkəb və uzunmüddətli fəaliyyət tələb edən məsuliyyətli bir vəzifədir.

2022-ci ildə Şuşada keçirilən Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı diasporun tarixi missiyasının yeni mərhələsini təsdiqlədi. Prezident İlham Əliyev bu qurultayda çıxış edərək vurğuladı ki, Qarabağ artıq azaddır və dünya azərbaycanlıları bu tarixi reallığı beynəlxalq ictimaiyyətə ardıcıl şəkildə çatdırmalıdırlar. Şuşa Qurultayı diaspor üçün həm ideoloji, həm də mənəvi baxımdan yeni mərhələ oldu.

Şuşanın mədəni və tarixi simvolizmi diasporun missiyasına xüsusi məna verdi. Bu şəhərdə keçirilən qurultay göstərdi ki, Qarabağ yalnız coğrafi məkan deyil, milli qürurun və dövlətçilik iradəsinin simvoludur. Diaspor bu simvolu beynəlxalq platformalarda düzgün təqdim etməli, Qarabağ Zəfərinin əsl mahiyyətini dünya ictimaiyyətinə çatdırmalıdır.

Diasporun tarixi missiyası təkcə keçmişi izah etməkdən ibarət deyil. Bu missiya eyni zamanda postmünaqişə dövründə Azərbaycanın quruculuq siyasətinin, bərpa və reinteqrasiya proseslərinin beynəlxalq aləmdə tanıdılmasını da əhatə edir. Qarabağda aparılan genişmiqyaslı bərpa işləri, mədəni irsin dirçəldilməsi və sülh təşəbbüsləri diasporun fəaliyyət gündəliyində mühüm yer tutur.

Nəticə etibarilə, Qarabağ Zəfəri diaspor üçün yeni bir tarixi məsuliyyət yaratmışdır. Bu məsuliyyət Azərbaycan dövlətinin qazandığı uğurların qorunması, beynəlxalq aləmdə möhkəmləndirilməsi və gələcək nəsillərə ötürülməsi ilə bağlıdır. Diasporun bu tarixi missiyanı layiqincə yerinə yetirməsi milli həmrəyliyin davamlılığını təmin edən əsas amillərdən biri olacaqdır.

Azər Əhmədov,
Respublika Pediatriya Mərkəzinin direktoru, Mirəsədulla Mirqasımov küçəsi 2 (RPM PHŞ) üzrə ƏPT sədri