Azərbaycanın "Bancassurance" hədəfləri
Son illər Azərbaycanda bank və sığorta sektorlarının bir-birinə inteqrasiyası ictimaiyyət arasında gündəmə gəlir. Ölkəmizdə sığorta inklüzivliyinin genişləndirilməsi vacib prioritetlərdən birinə çevrilib. Azərbaycan Mərkəzi Bankı (AMB) da bu istiqamətdə açıq addımlar atır.
Yeri gəlmişkən, Amerika Ticarət Palatasının ("AmCham") təşkilatçılığı ilə Bakıda keçirilən "Bank və sığorta sektorlarının inteqrasiyası" mövzusunda tədbir keçirildi. Əsas mövzulardan biri də Azərbaycanda bank sektorunun imkanlarından istifadə edərək sığorta inklüzivliyinin artırılmasının əsas hədəflərdən biri olması idi.
2023-cü ildə dünyada "Bancassurance" (bankdan asılı sığorta) bazarının ümumi məbləği 1,4 trilyon ABŞ dolları olub, 2030- cu ilə qədər isə 2 trilyon ABŞ dollarını ötəcəyi gözlənilir: "Bir sıra ölkələrdə "Bancassurance" daha sürətlə inkişaf edən seqmentdir. Bu seqmentin potensialından istifadə edilməsi bizim strateji hədəfimizdir. Nəzərə alaq ki, ölkəmizdə bank əsaslı maliyyə sistemi mövcuddur. Banklar dominant oyunçulardır. Maliyyə sektorunun 94 faizi bank sektorundan ibarətdir.
Məlumdur ki, banklar artıq geniş müştəri bazasına sahibdirlər, onların filial şəbəkəsi, ödəniş və kredit infrastrukturu var, banklarla sığorta şirkətləri arasındakı əməkdaşlıq sığortanın yayılması, daha əlverişli şərtlərlə təklif edilməsi və geniş ictimai təmsillik baxımından “qrup effekti” yarada bilər.
Başqa sözlə, sığorta xidmətlərini “sadə bank əməliyyatlarının” bir hissəsinə çevirmək – sığorta inklüzivliyini, yəni insanların asanlıqla sığortaya çıxışını əhəmiyyətli dərəcədə artırma potensialı daşıyır. Azərbaycanda bu yanaşma getdikcə daha ciddi müzakirə olunur. Bank sektorunun imkanlarından istifadə edərək sığorta inklüzivliyini artırmaq əsas hədəflərdən biridir.
Buna paralel olaraq, ölkənin sığorta bazarı da inkişaf tempini sürətləndirib. Məsələn, son illərdə sığorta xidmətləri penetrasiyasında artım qeydə alınıb – 2021-ci ildə 16 faiz, 2022-də 18 faiz, 2023-də isə 26 faiz artım olmuşdur. Bu da göstərir ki, ictimai tələbat və maliyyə savadlılığı üzrə boşluq azalır – və bank-sığorta inteqrasiyası bu boşluğu doldurmaq üçün münbit zəmin təmin edə bilər. AMB-nin 2024-2026-cı illər üçün təsdiq olunmuş “Maliyyə sektorunun inkişaf strategiyası”nda da bu istiqamət – sığorta, bank və digər maliyyə xidmətlərinin daha sıx inteqrasiyası – prioritetlərdəndir.
“Bancassurance” Azərbaycanda həm də çağırış deməkdir. Sığorta şirkətləri və banklar arasında texniki, inzibatçı və əməliyyat koordinasiyası tələb olunur. Ənənəvi sığorta vasitəçilərindən fərqli olaraq, “bancassurance ”modelində banka daxil olmuş müştəriyə sığorta satışı edilməlidir. Bu, həm bank filiallarının, həm də sığorta şirkətlərinin müştəri ilə münasibətləri yenidən qurmasını tələb edir.
Digər tərəfdən, bir sıra vətəndaşlar üçün sığorta hələ lüks və ya “gözlənilməz hadisələrə hazırlaşmaq” kimi görünür. “Bancassurance” bu mifik görünüşü azalda bilər – amma bunun üçün bank filiallarında, kommunikasiya kampaniyalarında, maarifləndirmədə ciddi iş lazımdır. Hüquqi və normativ baza da bu işdən əsas prinsiplərdən hesab olunur. AMB-nin strateji planı çərçivəsində “açıq sığortaçılıq” kimi modelləri üçün normativ baza hazırlanması nəzərdə tutulur.
Azərbaycanda sığorta inklüzivliyinin artması bir neçə baxımdan əhəmiyyət kəsb edir. Risklərin yumşaldılması, maliyyə dayanıqlılığı. Yəni insanlar və bizneslər kredit götürərkən, əmlak aldıqda və ya investisiya edərkən sığorta sistemi vasitəsilə özlərini gözlənilməz zərərlərdən qoruyacaq. Bu, makroiqtisadi sabitliyə töhfə verə bilər. Ümumiyyətlə, “Bancassurance” bank xidmətləri ilə birlikdə sığorta məhsullarını gündəlik maliyyə portfelinə daxil edəcək. Bu da vətəndaşların maliyyəni planlaşdırma vərdişini və məsuliyyət hissini gücləndirə bilər. Sığorta bazarının böyüməsi, investisiya cəlbi və dayanıqlı maliyyə sistemi sığorta sektoru böyüdükcə kapital bazarı, risk idarəçiliyi və investisiya imkanları da genişlənə bilər. Bu da bankların və sığorta şirkətlərinin daha dayanıqlı olmasına kömək edər.
“Açıq sığortaçılıq” və “sığorta xidməti kimi” modellərinin qanunvericiliklə dəstəklənməsi və AMB-nin 2024-2026-cı illər strategiyası bu istiqamətdədir. Bügünkü Azərbaycanda “bank + sığorta” inteqrasiyası sadəcə yeni bir kommersiya modelindən daha çox, maliyyə inklüzivliyi və sosial rifah üçün mühüm şansdır. Qlobal təcrübə göstərir ki, “Bancassurance” uğurlu olduqda, milyonlarla insan üçün sığorta “elit xidmət” yox, gündəlik maliyyə planının bir hissəsinə çevrilir.
AMB-nin və sığorta assosiasiyaları 3-cü sektorun nümayəndələrinin bu istiqamətdə açıqlamaları, eyni zamanda, rəqəmlərdə sığorta bazarının artım tempi – hamısı onu göstərir ki, Azərbaycanda sığorta inklüzivliyini artırmaq üçün “Bancassurance” modelinin genişləndirilməsi real fürsətdir. Əgər bu model uğurla qurularsa, bank sektorunun gücü, sığorta şirkətlərinin peşəkarlığı və vətəndaşların maliyyə savadlılığı birlikdə ölkədə sığorta mədəniyyətini dərinləşdirə bilər, risklər daha adekvat bölüşdürülə, maliyyə stabilliyi güclənə bilər.
Nurlan ABDALOV
XQ
