Lazer İnterferometr Qravitasiya-Dalğa Rəsədxanası (LIGO) layihəsində iştirak edən beynəlxalq alimlər qrupu Yerdən 10 milyard işıq ili uzaqlıqda, kosmosda iki qara dəliyin indiyə qədər ən böyük birləşməsini qeydə alıb. AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə Britaniyanın “The Guardian” qəzeti alimlərə istinadla məlumat yayıb.
Kardiff Universitetinin Qravitasiya Tədqiqatları İnstitutunun rəhbəri və layihənin iştirakçısı Mark Hannam qəzetə müsahibəsində bildirib: “Bunlar Kainatda müşahidə edə biləcəyimiz ən güclü, lakin siqnallar Yerə çatdıqda, alimlərin ölçə biləcəyi ən zəif hadisələrdir”.
Birləşmə prosesi ultra həssas qravitasiya dalğası detektorları sayəsində aşkar edilib. Hannamın fikrincə, hər iki qara dəliyin kütlələri etibarlı şəkildə qeydə alına bilənlər arasında ən ağırı idi: onlardan birincisi Günəşdən 103 dəfə, ikincisi isə 137 dəfə ağırdır. Eyni zamanda, hər iki dəlik bir-birinin ətrafında uzun müddət Yerin Günəş ətrafında fırlanmasından 400 min dəfə daha sürətlə hərəkət edib. Bu, nəzəri olaraq, belə kosmik obyektlər üçün maksimum sürət həddidir.
Alimlər belə böyük kütləni və digər anomal parametrləri onunla izah edirlər ki, bu kosmik cisimlər həm də daha kiçik qara dəliklərin birləşməsinin nəticəsidir.
Mark Hannam bildirib ki, alimlər gələcəkdə onların aşkarlanması üçün elmi-texniki bazanın inkişafına arxalanaraq daha böyük qara dəliklərin birləşməsini gözləyirlər. 1990-cı illərə qədər qara dəlikləri yalnız elektromaqnit şüalanma parametrlərini qeyd etməklə müşahidə etmək mümkün idi, sonra qravitasiya dalğalarının qeydə alınması üçün yeni texnologiya alimlərin imkanlarını xeyli genişləndirdi. Yaxın 10-15 il ərzində dünya rəsədxanalarında yeni avadanlıqların tətbiqi gözləmədiyimiz sürprizlər verə bilər.
LIGO layihəsinin həyata keçirilməsinə 1992-ci ildə başlanılıb, Beynəlxalq Rəsədxana Birliyi ABŞ, Böyük Britaniya, Rusiya, Almaniya, Kanada, İsrail, Çin, Hindistan və Braziliya da daxil olmaqla 20-dən çox ölkədən 40-a yaxın tədqiqat institutunu və 1,5 min alimi birləşdirir. Layihənin əsas məqsədi kosmik mənşəli qravitasiya dalğalarının eksperimental aşkarlanmasıdır.
